Brownies&downieS is misschien wel het bekendste initiatief in Nederland als het gaat om arbeidsplaatsen voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. In totaal bestaan er 50 vestigingen die draaien op medewerkers met een beperking. Moniek ter Beke is sinds 2019 eigenaar van Brownies&downieS Apeldoorn. Ook is zij moeder van twee zoons en dochter Lotte, die het syndroom van Down heeft.
Misschien dat ze als ondernemer daarom juist haarfijn aanvoelt hoe je een onderneming runt waar horeca en zorg samenkomen. Bij haar Brownies&downieS werken zeven medewerkers met een afstand tot de arbeidsmarkt, maar ze noemt ze eigenlijk altijd de kanjers. Daarnaast telt Brownies&downieS Apeldoorn toe koks, zes weekendhulpen en zijzelf als medewerker.
"Toen ik vijftien jaar geleden in verwachting was van Lotte, wist ik niet dat ze downsyndroom had. Ik kwam in een wereld terecht waar ik niet veel vanaf wist en ben me dus in allerlei onderwerpen gaan verdiepen. Van leren lopen, praten, school tot werk. Wat werk betreft, vind ik het vooral belangrijk dat er voor mensen met een beperking iets te kiezen valt. Dus niet alleen horeca, maar bijvoorbeeld ook groenvoorziening of dienstverlening. Stages bij mijn bedrijf zijn dan ook echt gericht op kennismaken met het vak. Wanneer iemand het echt leuk vindt om in de bediening of in de keuken te werken, dan is hij of zij van harte welkom, maar ik vind dat e ook andere opties moeten zijn."
Wanneer is iemand geschikt om bij Brownies&downieS te werken?
"Bij ons kan eigenlijk iedereen komen werken met een afstand tot de arbeidsmarkt. Per kanjer bekijken we wat er mogelijk is. Soms is er één op één begeleiding nodig en in andere gevallen begeleiden we meer op afstand. We werken ook echt met persoonlijke ontwikkelingsplannen. Dat doen we in samenwerking met een borgpartner, Novamatch. Daarnaast overleggen we met de persoonlijke omgeving van de kanjer. Dat zijn dan de ouders of de begeleiding in de woonomgeving van de medewerker."
Je noemt een zorgpartner. Wat doet die zoal in de praktijk?
"Novamatch is de zorgpartner waar alle vestigingen mee werken. Daar heb ik veel steun aan, want er komt nogal wat kijken bij een onderneming als Brownies&downieS. Er zijn zoveel protocollen en voorschriften. Alleen al op het gebied van privacy. Maar voor ons is het epilepsieprotocol bijvoorbeeld ook heel erg van belang en thema's als BHV en sociale hygiëne."
Hoe zit het eigenlijk met de medewerkers die geen down hebben? Kan iedereen die een weekendbaantje zoekt bij Brownies&downieS werken?
"Nee, we bekijken sowieso specifiek of iemand affiniteit heeft met de doelgroep. En medewerkers die hier als begeleider werken, volgen eigenlijk allemaal een opleiding in de zorg. Minimaal MBO niveau 4. Anders kom je gewoon niet in aanmerking. Voordat ze bij een sollicitatie op gesprek mogen komen
Je zei al even dat er voor medewerkers met down een persoonlijk ontwikkelingsplan is. Zijn er voor hen ook mogelijkheden om binnen het bedrijf door te groeien?
“We hebben bij Brownies&downieS sinds enige tijd een Academy waar medewerkers certificaten kunnen halen. Dan kun je bijvoorbeeld denken aan certificaten op het gebied van gastheer of gastvrouw, bediening, horecavaardigheden of etiquette. Doorgroeien naar een reguliere werkplek in de maatschappij is in de praktijk wel lastig gebleken. Dat is slechts in een enkel geval gelukt. Wij merken ook dat die wens vaak niet aanwezig is. Maar als iemand het wel wil, gaan we kijken wat er mogelijk is.”
Hoe ziet de klantenkring van Brownies&downieS eruit?
“We ontvangen veel vaste gasten. Mensen die hier steevast komen voor een kop koffie met een gebakje vinden het super als mensen dat dan ook echt doen. Maar er zijn ook wel veel mensen die voor het verhaal komen en van plan zijn om terug te komen. Onze klanten, mensen met down zijn vaak visueel ingesteld; die herkennen iemand die eerder is geweest bij een ontmoeting de keer meteen. En met name in vakantietijd zien we ook wel veel publiek dat bij binnenkomst niet bekend is met ons concept. Het is dan altijd leuk om te zien dat nieuwelingen steevast met een glimlach vertrekken.”
Wat zijn de reacties van klanten?
“De mensen die hier komen, gunnen het ons. Ik vind het zelf ook heel belangrijk dat ons bedrijf blijft draaien op de mensen met afstand tot de arbeidsmarkt. Als het hier overvol is, is het natuurlijk heel verleidelijk om de bediening te laten overnemen door een van de weekendhulpen, maar dat doe ik bewust niet. Bij ons concept hoort dat mensen soms 10 minuten langer moeten wachten of dat de bestelling verkeerd gaat. Als mensen daar niet tegen kunnen, denk ik: Dan ga je maar ergens anders naartoe. Voor mij is het belangrijkste dat we hier een fijne werkplek kunnen bieden met beschut werk.”
Toch zijn er ook wel kritische geluiden als het om Brownies&downieS gaat… Met name dat het toch best wel een commerciële insteek heeft.
“Wij vragen van medewerkers met down een bijdrage vanuit hun persoonsgebonden budget. Uiteindelijk zijn wij ook een dagbesteding namelijk. En in die zin is het niet anders dan dagbestedingen bij zorginstellingen. Je ziet vaak dat daar de bijdrage vanuit het persoonsgebonden budget wordt uitgesmeerd over wonen, leren en werken, omdat ze dan alles onder één dak hebben. Door de vorm die wij gekozen hebben, kunnen onze kanjers zo dichtbij als mogelijk tegen regulier werk in de maatschappij komen. Tegelijkertijd leveren we ook maatwerk op het gebied van dagbesteding. Je kan bij ons zoveel verschillende dingen doen. Je kan aan de bar staan, in de bediening lopen, in de keuken helpen… En als je even moet bent, kan je bijvoorbeeld ook de thee aanvullen of rustig doosjes vouwen. Echt, over alles wat er bij het werk komt kijken, is goed nagedacht. Maar we zorgen ook dat de gasten hier graag komen. Bijvoorbeeld door regelmatig de kaart te vernieuwen.
"Voor mij telt wat ze voor Liam kunnen betekenen"
Ook Liam de Waele – ja, inderdaad deze Liam – werkt bij Brownies&downieS. Op zijn middelbare school zagen ze het al: Liam is een geboren gastheer. Toen het tijd werd dat hij stage ging lopen, tipte de school moeder Sandra dan ook om eens te gaan kijken bij Brownies&downieS. “Novamatch heeft mij toen geholpen met het indienen van een aanvraag. Om daar te mogen werken wordt er namelijk een bijdrage gevraagd vanuit het persoonsgebonden budget. Ik weet dat sommige ouders dat tegen de borst stuit, maar zelf vind ik het geen probleem. Zoals ik ernaar kijk: Het is een prachtig concept dat ook moet kunnen overleven. Voor mij telt met name wat ze voor Liam kunnen betekenen. En hij vindt het prachtig om daar te mogen werken!”
“Hij komt thuis met enthousiaste verhalen dat hij zelf de pin heeft mogen bedienen en dat hij de bestellingen op de tablet mag invoeren. Voor Liam is het ook echt wel belangrijk dat hij iets te doen heeft, hij is geen fröbelaar. En, wat ik als moeder erg prettig vind, bij Brownies hebben ze veel aandacht voor de sociale ontwikkeling. Liam is best heel zelfstandig, hij vertelt mij echt niet alles. Daarom is het voor mij een geruststellende gedachte dat ze daar een oogje in het zeil houden en als er iets speelt, dan laten ze dat weten.”
“Dat hij daar op zijn plek is, is voor mij enorm waardevol want ik weet dat zijn weg in het leven niet altijd makkelijk is en zal zijn. Als moeder merk ik ook dat ik geregeld in een gevecht met de maatschappij beland als het om Liam gaat. Bij Brownies&downieS heeft hij een werkplek waar hij gezien wordt en waar hij zich in een veilige omgeving kan ontwikkelen. Eigenlijk heeft hij hele andere ambities – hij wil graag beroemd worden, haha! – maar tot die tijd heeft hij zijn plekje echt gevonden!”
Hoe Brownies&downieS een begrip werd…
Je ziet het al aan de manier waarop ze hun naam schrijven; bij Brownies&downieS doen ze de dingen graag nét even iets anders. Het verhaal van dit opmerkelijke horecabedrijf begint even voor het jaar 2010 in de provincie Noord-Brabant, waar toenmalig student Thijs Swinkels een stage zocht op het gebied van revalidatie. Die vond hij bij een school in het speciaal onderwijs. Uit de inspiratie die hij daar opdeed in combinatie met de ervaring van zijn weekendbaantje als hulpkok, werd het idee voor Brownies&downieS geboren. Het recept? Pure producten, geserveerd door pure mensen.
Met deze horecaformule wilde Thijs Swinkels mensen die aan de zijlijn van de maatschappij stonden de kans bieden om volwaardig mee te draaien op de werkvloer.